Eén van de uitdagingen met een puber, is praten. Een gesprek aangaan met iemand die graag op eigen benen wil staan, maar zijn ouders nog zo hard nodig heeft is lastig. Voor jou, maar zeker ook voor je puber.
Je puber ontwikkelt zich tot een autonoom persoon, die zich losmaakt van zijn ouders. Op jouw beurt ontwikkel jij ook, jij leert de stap zetten om los te laten.
Dit maakt de communicatie tussen jou en je puber niet makkelijker. Je puber wil graag zelf beslissen en verantwoordelijkheid nemen, maar hij heeft ook nog de kaders en begeleiding van jou nodig.
Daar waar jij voorheen nog veel kon beslissen en bepalen, de regels stelde en niet veel ruimte toeliet voor inbreng, zal je merken dat dat nu niet meer werkt en dat je open moet staan voor zijn inbreng.
Praten met een puber vraagt veel geduld, respect, tijd en belangstelling. Als je deze vaardigheden leest en erover nadenkt, zal je tot de conclusie komen dat je dat al veel langer doet en toepast. Als je puber, van jongs af aan, gewend is om te praten, zal dat in de puberteit een gewoonte zijn. Alleen zal je puber nu wat kritischer zijn en niet ‘gewoon’ meer luisteren.
In de vorige les is uitgelegd dat luisteren een belangrijke communicatieve vaardigheid is. Je puber zal een prettige gesprekspartner zijn op het moment dat hij ook de ruimte ervaart om zijn mening te geven. Hij zal meer open staan op het moment dat jij oprecht luistert naar wat hij te zeggen heeft, echt wil weten wat zijn mening is en de intentie hebt om samen naar een oplossing te zoeken.
Besef je dat je niet meer tegen je puber praat, maar met je puber. Daar zit een wezenlijk verschil in. Communicatie komt van twee kanten, met respect voor elkaar én elkaars mening. Dat is soms lastig voor beide partijen.
Waak op deze momenten voor de communicatieblokkades die beschreven staan in de vorige les. Als ouder ben je al snel geneigd om het beter te weten, te commanderen of te adviseren. Allen met de beste bedoelingen, maar niet helpend.
Wat werkt dan wel?
Wanneer je in gesprek wilt gaan met je puber is het belangrijk om je intentie helder te hebben. Wat is het doel van het gesprek? Daarbij is het beter dat je kiest voor één thema en je daar in het gesprek ook op te richten. Benoem dit ook naar je puber toe door bijvoorbeeld te zeggen: ‘Ik zou het graag even met je willen hebben over….’
Blijf tijdens het gesprek ook bij dit onderwerp en haal er geen andere zaken bij die minder relevant zijn. Denk hierbij aan het vergelijken met anderen, voorbeelden noemen uit het verleden enz.
Net als bij het luisteren zonder oordelen, geldt hier ook dat je in gesprek met je puber alert bent op je oordeel over een situatie of oplossing. Wanneer je puber zelf tot een mogelijke oplossing komt die jij eigenlijk niet passend vindt, kan je hier wat van vinden en dit direct uiten. Wat je daarmee doet is eigenlijk zeggen dat je puber het niet goed heeft, dat jij het beter weet en dat je jij je puber wilt beschermen voor het maken van fouten. Wat je beter kan doen is de suggestie van je puber serieus nemen en samen te kijken of dit een juiste oplossing is. Daarmee laat je hem merken dat je hem serieus neemt en je laat hem nadenken over oorzaak en gevolg. Of hij dan zijn oplossing bijstelt of niet, is aan hem. Aan de andere kant, wie zegt dat deze oplossing niet goed is? Waarom zou je het geen kans geven? Wat is het ergste dat er kan gebeuren?
Misschien word je verrast in positieve zin en anders ervaart je puber dat deze oplossing niet heeft gewerkt. Weer wat geleerd.
Geef je puber de kans om zelf fouten te maken. Dat zijn lessen voor ze. Door het maken van ‘fouten’ (eigenlijk zijn het niet passende keuzes) leren ze opnieuw te denken en door te zetten. Het helpt hen in de ontwikkeling van hun zelfvertrouwen, zelfstandigheid en verantwoordelijkheid.
Neem de tijd om te praten met je puber. Tijd voor het gesprek en tijd om je puber tijdens het gesprek zijn mening te laten formuleren. Daarbij is het voor jou belangrijk om jouw mening, jouw visie en oordelen voor je te houden (deze kan je later evt delen mocht het nodig zijn) en vooral vragen te stellen om de mening van je puber duidelijk te krijgen. Voor zichzelf en voor jou.
Sta ook open voor input van je puber. Laat je puber dingen aan je uitleggen en vertellen. Ga je puber steeds meer zien als gelijke en niet als een kind dat maar moet doen wat jij wilt. Door je zo op te stellen, laat je zelf ook zien dat je graag wilt leren en dat je niet alles weet. Daarnaast is het ook een enorme boost in het zelfvertrouwen van je puber als jij aangeeft dat de suggestie of mening van je puber een hele goede is.
Soms voel je dat het gesprek niet de goede kant opgaat. Jouw emoties en irritaties lopen op of die van je puber. Op die momenten werkt het beter om het gesprek even te pauzeren en op een later moment te hervatten. Wanneer de emoties gezakt zijn en jullie allebei hebben kunnen nadenken over wat er al gezegd is. Dit kan je nieuwe inzichten geven en mogelijk helpen in het goed afronden van het gesprek.
In gesprekken met je puber zal je merken wanneer je praat vanuit jezelf, vanuit de ‘ik-boodschap’ dat dit beter overkomt op je puber. Je praat op die momenten namelijk vanuit jouw visie. Je kan daarin jouw zorgen, jouw gevoel verwoorden en daar kan je puber heel veel van vinden, maar het geeft aan hoe jij het voelt.
Op deze manier communiceren werkt goed, maar waak er wel voor dat je de situatie niet te veel op jezelf betrekt en/of het als een afwijzing ziet.
Pubers maken sommige opmerkingen vanuit een bepaalde emotie. Het is over het algemeen niet hun intentie om jou af te wijzen of bewust dwars te zitten.
Pubers liggen vaak overhoop met zichzelf en verzetten zich dan tegen de mensen die dicht bij hen staan en geen vrienden zijn. Ook omdat ze weten dat ze jou niet zomaar kwijt zullen raken. Iets wat bij vrienden wel kan gebeuren.
Belangrijk is dat je puber zich veilig voelt in een gesprek. Respecteer het dat je puber, door wat voor situatie ook, even geen zin heeft om te praten op het moment dat jij dat wilt. En wees dan duidelijk dat je het gesprek op een later moment wel gaat voeren. Je stelt het alleen uit tot op een ander moment.
Verwacht van jezelf én van je puber niet dat er direct een antwoord moet komen. Geef aan dat je over een vraag of verzoek van je puber even wilt nadenken voordat je antwoord geeft. Geef deze ruimte ook aan je puber.
De leukste en mooiste gesprekken ontstaan vaak spontaan, tijdens gewone dagelijkse bezigheden. Dit vinden pubers vaak ook fijn. Dit zijn van die gesprekken waar ze energie van krijgen, waar ze blij van worden, waar humor in gebruikt kan worden. Soms zijn er ook gesprekken die echt even moeten. Wanneer je al begint tegen je puber met ‘Schat we moeten even praten over…’ voelt het direct zwaar en beladen.
Praten met pubers is niet gemakkelijk, maar besef je ook dat praten met ouders niet gemakkelijk is. Verplaats je soms eens in je puber als je een bepaald onderwerp wilt bespreken en sta open om te praten over onderwerpen die je lastig vindt om te bespreken. Wanneer dit gebeurt, wees dan eerlijk en zeg dat je het lastig vindt om over dit onderwerp te praten. Dat is niet erg. Jij bent ook gewoon mens. Op deze manier voorkom je dat onderwerpen niet bespreekbaar zijn en leer jij je puber dat je niet perfect bent.